Asperger sendromu / Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) tanısı konulduktan sonra, ailelerin atması gereken en önemli pratik adım, devlet tarafından sağlanan tüm eğitimsel ve sosyal desteklerin kapısını açan resmi belgeyi almaktır. Bu belgenin adı ÇÖZGER'dir.
Bu yazı, ÇÖZGER raporunun ne olduğunu, neden hayati önem taşıdığını, başvuru ve değerlendirme sürecinin nasıl işlediğini ve bu raporla hangi hakların elde edildiğini, T.C. Sağlık Bakanlığı Aile Rehberi'ndeki bilgilere dayanarak adım adım açıklayacaktır.
ÇÖZGER Nedir ve Neden Hayati Önem Taşır?
Tanım
ÇÖZGER, "Çocuklar İçin Özel Gereksinim Raporu"nun kısaltmasıdır. Bu rapor, daha önce "Sağlık Kurulu Raporu" olarak adlandırılan belgenin 18 yaş altı çocuklar için güncel karşılığıdır.
Amacı
Raporun temel amacı, 18 yaş altı çocukların sağlık, eğitim, rehabilitasyon, diğer sosyal ve ekonomik haklara ve hizmetlere erişimlerinin sağlanmasıdır. Bu rapor, OSB tanısı almış bir çocuğun, ihtiyacı olan erken ve yoğun eğitsel müdahalelere devlet desteğiyle ulaşabilmesi için en temel gerekliliktir.
ÇÖZGER Başvuru ve Değerlendirme Süreci
Tanı konulmasından sonraki adım raporlama sürecidir. Bu süreç, hekiminiz tarafından size detaylı olarak anlatılacaktır.
Sağlık Kurulu Değerlendirmesi
Raporu alabilmek için çocuğun, birden fazla uzman hekimden oluşan bir sağlık kuruluna girmesi gerekmektedir. Bu kurul genellikle çocuk psikiyatri, çocuk nöroloji, çocuk doktoru, kulak, burun ve boğaz gibi branşları içerir. Bu çok branşlı yaklaşımın amacı, çocuğu bütüncül olarak ele almak, tanıyı ortak bir görüşle teyit etmek ve ek başka hastalıklar varsa çocuğun gerekli tedavi ve desteği almasını sağlamaktır.
Kurul Gününde Aileleri Neler Bekler?
Hastanenin çalışma sistemine göre, sağlık kurulu belirli bir gün ve saat vererek tüm branşlardan hekimlerin bulunduğu bir kurulda çocuğu ve aileyi görmek isteyebilir. Kurul sırasında çocuğunuzla ilgili size sorular sorulabilir ve çocuğunuz ilgili branş hekimi tarafından muayene edilebilir. Tüm bu işlemler tamamlandıktan sonra, çocuğun kısıtlılıklarını rehabilite etmeye yönelik bir rapor çıkarılır.
ÇÖZGER Raporu ile Sağlanan Haklar Nelerdir?
Bu rapor, birçok temel desteğe erişim imkanı sağlar:
Eğitim Desteği
Rapor ile aylık 8 saati bireysel ve/veya 4 saati grup dersi olacak şekilde özel eğitim desteğinin ücreti devlet tarafından karşılanmaktadır. Bu raporu aldıktan sonra bir sonraki adım, Rehberlik Araştırma Merkezi'ne (RAM) başvurarak çocuğun eğitsel planlamasını yapmaktır. Rapor, aynı zamanda okul çağı çocuğu için sınıfta kaynaştırma öğrencisi olarak eğitsel destek ve kolaylık imkanı da sağlar.
Sosyal ve Ekonomik Destekler
Sağlık kurulu üyelerinin uygun görmesi durumunda, bu rapor ile engelli maaşı, evde bakım parası ve araç alımında vergi muafiyeti gibi haklardan yararlanmak mümkündür.
Rapor Almak Zorunlu mu?
Hayır, zorunlu değildir. T.C. Sağlık Bakanlığı Aile Rehberi'nde belirtildiği gibi, "Eğer aile ÇÖZGER raporu çıkarmak istemezse kendi imkanlarıyla özel eğitim ücretini karşılayarak rapor çıkarmadan da çocuğuna özel eğitim desteği aldırabilir". Ancak devletin sunduğu ücretsiz eğitim ve diğer sosyal haklardan faydalanmak için bu rapor şarttır.
Sonuç
ÇÖZGER raporu, OSB tanısının ardından ailelerin atması gereken en somut ve en önemli adımdır. Bu belge, tıbbi bir tanıyı; pratik, eyleme geçirilebilir ve devlet tarafından desteklenen eğitimsel ve sosyal haklara dönüştüren resmi bir anahtardır.
ÇÖZGER raporunu aldıktan sonraki adım, bu raporla birlikte Rehberlik ve Araştırma Merkezi'ne (RAM) başvurarak eğitim sürecini planlamaktır. Bir sonraki yazımızda, "4.1.2. Eğitim Hakları (Kaynaştırma, Destek Eğitim, RAM'ın Rolü)" konusunu detaylı olarak ele alacağız.
Kaynaklar
- T.C. Sağlık Bakanlığı, Otizm Spektrum Bozukluğu Aile Rehberi, 2022