Asperger sendromlu bireyler için erken yaşta başlayan ve bireyselleştirilmiş eğitim müdahaleleri, gelişimlerinde son derece olumlu farklar yaratabilir. Otizm spektrumunda tanı ne kadar erken konur ve yoğun eğitim başlarsa, çocuğun potansiyeline yakın bir gelişme göstermesi o kadar mümkün olur. Bu nedenle tanı konar konmaz uygun eğitim programlarına başlanması tavsiye edilir. Eğitim planlanırken her çocuğun kendine özgü güçlü ve zayıf yönleri dikkate alınmalıdır. Kısaca şöyle denir: "Otizmli her çocuk birbirinden farklıdır; bu yüzden tanı etiketinden ziyade bireyin kendisi merkeze alınmalıdır."

Genel Çerçeve

Aşağıda, Asperger sendromlu bireyler için yaygın kullanılan bazı eğitim ve destek yaklaşımları: (bilimsel çevrede bakarak yazdım bunları en çok genel kabul gören ve bilimsel olarak desteklenen yöntemler bunlar)

Bireyselleştirilmiş Eğitim Planı (BEP)

Türkiye'de, özel eğitim ihtiyacı olan her çocuk için RAM değerlendirmesi sonrasında BEP hazırlanır. Hedefler; sosyal beceri, iletişim, duyusal tolerans ve esneklik gibi alanları kapsar; düzenli aralıklarla güncellenir.

Kaynaştırma/Bütünleştirme Eğitimi

Desteklerle akranlarla aynı sınıfta eğitim (kaynaştırma) mümkündür. Gereksinime göre özel sınıf/OÇEM seçenekleri de değerlendirilir. Uyum programları ve kısa süreli destekler erken çocuklukta adaptasyonu kolaylaştırır.

Özel Eğitim ve Terapi Destekleri

Sosyal Beceri Eğitimi

Selamlaşma, sohbet başlatma/sürdürme, sıra alma, empati gibi beceriler rol yapma ve tekrarlarla öğretilir. PEERS gibi kanıt temelli programlar ergenlerde etkilidir.

Davranışsal Eğitim (ABA)

Pozitif pekiştirme, görsel programlar ve net kurallarla spesifik hedeflere (esneklik, takıntıların azaltılması, sosyal beceriler) odaklanır.

Konuşma ve İletişim Terapisi

Pragmatik dil: deyimler, mecazlar, karşılıklı konuşma, tonlama ve vurgu üzerinde çalışılır.

İş ve Uğraş Terapisi (Ergoterapi)

Duyusal düzen, ince/kaba motor, öz-bakım ve günlük yaşam; ergenlik/yetişkinlikte planlama ve zaman yönetimi.

Bire bir Özel Eğitim Desteği

Kaynak oda/okul dışı bire bir derslerle akademik ve sosyal alanlarda bireyin hızına uygun destek sağlanır. RAM raporuyla devlet destekli saatlerden yararlanılabilir.

Akademik Eğitim ve Ortaöğretim

Doğru desteklerle çoğu öğrenci müfredatı takip eder; gerekirse Açık Öğretim ve Halk Eğitim kursları ile ilgi alanlarına yönelik beceriler geliştirilebilir.

Üniversite ve Yükseköğretim

Üniversitelerde danışmanlık birimleri ve sınav düzenlemeleri (ek süre vb.) mevcuttur; bölüm/kampüs seçimi güçlü yönlere göre yapılmalıdır.

Örnek Senaryo

“Efe’ye tanı konur konmaz RAM’de BEP hazırlanmıştı… (özet senaryonuz metne işlendi). Yıllar içinde akademik çizgisi korunmuş, sosyal dili akıcılaşmış; üniversitede sınav için ek süre ve sessiz salon düzenlemesiyle yolu açılmıştı.”

“Erken, yoğun ve bireyselleştirilmiş eğitim; akademik bilgiyi, sosyal-günlük yaşam becerileriyle birlikte kazandırır ve Asperger’li bireyin bağımsız, üretken bir yaşama adımını güçlendirir.”